Bebek sahibi olabileceği yaşta kanser tedavisi görmek zorunda kalan ya da erken dönemde menopoza girme riski olan kadınlar için yumurta dondurma işlemi, bebek hayallerini gerçeğe dönüştürüyor. Özel tekniklerle toplanarak dondurulmuş yumurtalar -196 derecede saklanarak 5 yıl sonra dahi çözündüğünde gebelik elde edilebiliyor. Memorial Ataşehir Hastanesi Tüp Bebek Merkezi Başkanı Doç. Dr. Cem Demirel, yumurta dondurma işlemi hakkında bilgi verdi.
Önce yumurta toplama işlemi yapılıyor
Kadın yumurtalıklarından ultrasonografi yardımıyla toplanan yumurta ya da kadın üreme hücrelerinin laboratuvar ortamında “kriyoprotektan” adı verilen koruyucu maddelerle etkileşiminin ardından yavaş ya da hızlı dondurma işlemine tabi tutularak -196 derecede saklanması sürecini ifade etmektedir. Genellikle yumurtalıklar ilaçlar ile uyarıldıktan ve yumurta sayısı artırıldıktan sonra genel ya da lokal anestezi altında vajinal ultrasonografi probuna (ultrason cihazının inceleme sırasında vücut ile temas eden en önemli kısmı) bağlı bir iğne kullanarak vajinal yoldan toplanmaktadır.
Yumurtalar özel saklama tanklarında korunuyor
Yumurtalar ya programlı dondurma cihazlarına yerleştirilerek yavaş dondurma adı verilen yöntemle dondurulmakta ya da cihaz kullanmadan hızlı soğutmanın uygulandığı çok daha pratik bir yöntem olan “vitrifikasyon”la dondurulmaktadır. Aslında güvenilir saklanabilecek süre henüz belirlenmemiş olmakla birlikte; bu saklama süresini ülkelerin tüp bebek yönetmelikleri belirlemektedir. Ülkemizdeki yönetmelikler üreme hücrelerinin dondurulup saklanma süresini 5 yıl ile sınırlandırmıştır. 5 yıl üzerinde dondurulduktan sonra çözündüğünde gebelik elde edilen vakalar dünyada mevcuttur. Dondurulmuş yumurtalar -196 derecede sıvı azot içeren saklama tanklarında saklanmaktadır.
Başarı oranı yüksek
Dondurulan her yumurta için çözündükten sonra sağlıklı doğacak bir bebeğe ulaşma şansı % 3-5 arasında bilinmektedir. Bu rakam oldukça düşük görünse de her bir hasta için birden fazla yumurta dondurulduğu düşünüldüğünde oldukça büyük bir şans olduğu anlaşılmaktadır. Aynı şekilde normal tüp bebek uygulamalarında toplanan ve taze kullanılan yumurtalar için de toplanan her yumurtanın taze kullanıldığı zaman sağlıklı bir bebeğe ulaşma şansının % 5-8 arasında değişiyor olması yumurta dondurmanın verimsiz bir işlem olmadığını göstermektedir.
Üreme çağında kansere yakalanan hastalar için ideal bir seçenek
Bu işlem için en uygun hastalar aslında üreme çağında olup, bir kanser türüne yakalanmış olan ve kanser nedeniyle göreceği kemoterapi ya da radyoterapi nedeniyle yumurtalıklarını erkenden kaybetme, menopoza girme riski olan kadınlardır. Bazen bu gruba giren kadınlar arasında evli olanlar olabilmektedir. Böyle bir durumda toplanan yumurtaları eşlerinin spermleri ile döllenerek embriyo haline geldikten sonra dondurulabilmektedir. Fakat bu problemi yaşayıp henüz evlenmemiş ve sabit bir partneri olmayan bayanların tek çareleri yumurtalarının herhangi bir sperm ile döllenmeden saklanması olmaktadır. Hatta bazen evli kadınlar bile yumurtalarını sperm ile döllenmeden saklanmasını tercih edebilmektedirler.
Bu işleme ihtiyaç duyan potansiyel diğer bir grup ise; evlenmeyi herhangi bir nedenden ötürü geciktirmek durumunda kalıp, yakın gelecekte böyle bir planı olmayan, ilerleyen yaşı nedeniyle üretkenliğini kaybetme riski olan kadınlardır. Bu kişiler de yaşları ilerlemeden ve yumurtalıkları tükenmeden, ileride çocuk sahibi potansiyellerini devam ettirebilme adına bu işleme yönlenebilirler. Bu işlem, isteyen herkese uygun olmayabilir. Kadının yumurtalılarında dondurmaya değecek kadar yeterli yumurtanın olması, kadının yaşının 40’ın üzerine çıkmamış olması, kanser teşhisinden sonra alınacak kemoterapi uygulamasına kadar olan sürede yeterli hazırlığı yürütebillecek kadar bir zaman aralığının bulunması gerekmektedir. Ülkemizdeki yönetmelikler, yalnızca kanser tedavisi nedeniyle üreme hücrelerini kaybetme riski olan kadınlar için yumurta dondurulmasını izne bağlamaktadır. Fakat bunun dışında henüz aile kurma şansına kavuşamamış ama ilerleyen yaşı nedeniyle yumurtalıklarının tükenme riski olan fazla sayıdaki hasta başvurusu ve talebi ile karşılaşmaktayız.
