Prematüre bebekler… Çevremizden sürekli duyduğumuz, ancak anlamını belki de tam olarak bilmediğimiz bir kavram.
Memorial Hastanesi Yeni Doğan Yoğun Bakım Ünitesi Sorumlusu Uz. Dr. Ercan Tutak, prematüre bebekler ve alınması gereken önlemler hakkında bilgi verdi.
Zayıf doğan her bebek prematüre midir?
Halk arasında doğru bilinen yanlışlardan biri, yeni doğan bebeğin kilosuna göre prematüre olup olmadığının belirlenebilecek olduğudur. Halbuki doğum kilosu, bebeğin prematüre olup olmadığını göstermez. 2000 gram olan bir bebek prematüre olmazken, 3000 gram doğan bir bebek prematüre olabilir. 38. haftadan önce doğan bebeklere prematüre bebek denmektedir
Prematüre bebekler ne tür sağlık sorunları yaşabilir?
38. haftadan önce dünyaya gelen bebeklerde beyin, karaciğer, böbrek, kalp, akciğer, bağırsaklar gibi hayati öneme sahip organ ve organ sistemlerine ait bozukluklar ortaya çıkabilmektedir. Doğumdan hemen sonra bebek, aldığı ilk soluk ile birlikte anne karnındaki dolaşım sisteminden tamamen farklı bir sisteme uyum göstermek zorundadır.
Prematüre bebeklerin doğum haftaları küçüldükçe artan oranda solunum sıkıntıları baş göstermektedir.Prematüre doğacak bebeğin yeni doğan yoğun bakım ünitesinin olduğu merkezlerde doğurtulması önemlidir.
İlk Beslenme Anne Sütüyle Olmalı
Bağışıklık sistemi henüz olgunlaşmadan doğan bebeği emme, yutma, nefes alma ve tüm bunların koordinasyonunda yaşanan sorunlar beklemektedir. Prematüre doğan bebekte özellikle ilk beslenmenin kolostrum denen anneden gelen ilk sütle yapılması çok önemlidir. Beslenme sırasında yaşanan soluk tutma, morarma atakları emme, yutma ve nefes alma koordinasyonun sağlandığı dış ortama uyum süreci içerisinde ilk günler, bazen de birkaç hafta sürebilen sık yaşanan sorunlardandır. Kalp atımında yavaşlama atakları prematüre bebeklerde mideden yemek borusuna doğru besin kaçışına neden olabilmektedir.
Prematüre Bebeklerde Sarılık Ciddiye Alınmalı
Prematüre bebekler zamanında doğan bebeklere göre daha kırmızıdırlar. Bunun nedeni kan hücre sayılarının yüksekliği ve derilerinin çok ince olmasıdır. Prematüre bebeklerde sarılık, zamanında doğan bebeklere göre daha uzun sürer. Fazla sayıdaki kan hücrelerinin parçalanması ile açığa çıkan bilirübin cilde ve göz akına sarı bir renk verir. Sarılığın tedavisi yeterli beslenme ve fototerapi ile sağlanır.
Enfeksiyon çok büyük risk
Vücut savunma fonksiyonları son derece zayıf olan prematüre bebeklerin enfeksiyonlardan korunabilmesi için bu bebeklere dokunmadan önce mutlaka el temizliği sağlanmalıdır. Bu nedenle yeni doğan ünitelerinde el yıkama vazgeçilmez bir alışkanlık olmalıdır. Yeni doğan ünitesinin kapalı devre mikrop tutucu filtreye sahip bir havalandırma sistemi ile havalandırılması ve tabiî ki el yıkama, enfeksiyonların önlenmesinin vazgeçilmez unsurlarıdır.
“Az Elle, Çok Gözle”
Prematüre bebeklerde karşılaşılan bir diğer sorun da beyin kanaması ve buna dair gelişen komplikasyonlardır. Zamanında doğmuş bebeklerde kan basıncındaki değişikliklerin beyine direk olarak yansımasını önleyen kan-beyin engeli olgunlaşmışken prematüre bebeklerde bu engel tam olarak olgunlaşmamıştır. Tansiyon değişikliklerinin takibi önemlidir. Yoğun bakım gören bebeklerde gerekli yatıştırıcı ilaçların yanı sıra çevresel ışık, ses ve dokunma ile verilen uyaranların sayı ve şiddeti azaltılır. Prematüre bebek takip eden ünitelerde “Az elle, çok gözle” en önemli prensiplerden biridir.
Erken Teşhis Çok Önemli
Yine prematüre bebeklerde karşılaşılan bir diğer sorun da görme kaybıdır. Hastalığın erken dönemde yakalanması tedaviyi mümkün kılar. Bu tür operasyonları gözün ağ tabakası hastalıkları ile ilgilenen özel bazı göz hekimleri yapar. Kan şekeri, kalsiyum, magnezyum düşüklüğü prematüre bebeklerde karşılaşılan diğer metabolik sorunlardandır. Tedavisi için eksik olanların tespit edilip damardan veya ağızdan yerine konulmasıdır. 30. haftadan önce, 1000 gr’ın altında doğan yardımcı solunum cihazı ile oksijen tedavisi gören bebeklerde işitme azlığı ve beyin felci karşılaşılan diğer durumlardandır.
